Reader

Trans zorg staat onder vuur zegt het NRC[1], er wordt gepraat over hoe TransZorgNu de trans zorg wilt veranderen en omgooien, een nobel streven met goede eisen.[2] Het NRC schroomt echter niet om in dit artikel onwaarheden en stemmingmakerij in te zetten. Het ergste voorbeeld is een link naar een eerder artikel dat in het blad verscheen. Afgelopen 17 mei, op de internationale dag tegen homofobie, bifobie, transfobie, en interseksefobie, schreef “mediasocioloog” Peter Vasterman een artikel in de NRC, en luchtte zijn opvattingen over de gender transities van kinderen.[3] Er zijn een hoop reacties geschreven op de transfobie van dit stuk, bijvoorbeeld door Tammie Schoots en Marte Hoogenboom ook in het NRC[4], en door Transgender Netwerk Nederland.[5] Ik zal hier dus ook geen tijd besteden aan een repliek, maar wil wel praten over de politieke beweging die aan de grond ervan staat, en de (politieke) impact die dit heeft op de gemeenschap waar ik bij hoor, alle neurodiverse trans en niet cis mensen die transitiezorg willen (gezien sommige personen die transitie zoeken zich niet identificeren met het label trans, zal ik vanaf nu verwijzen naar deze groep als genderdiverse mensen).

Ik zal even kort uitweiden over wat neurodiversiteit precies is voor de lezers die hier nog niet van op de hoogte zijn. Neurodiversiteit is een politieke en activistische beweging, die mensen vraagt anders te denken over neurologische verschillen. Zoals autistisch, ADHDer, dyslectisch, of schizofreen zijn. We willen graag dat het beeld van deze, en alle andere neurotypes, niet langer gezien wordt als een ziekte of gebrek, maar eerder als natuurlijke variatie in het menselijk denken. We willen natuurlijk nog wel dat mensen hulp kunnen krijgen van hulpverleners. Echter vinden we dat iedereen zelfbeschikking zou moeten hebben, zelf de leiding hoort te kunnen nemen in welke hulp de zorgvrager wilt, en zelf kan bepalen hoe hun zorg de beste invulling kan krijgen.

Dus waarom besloot ik dit artikel te schrijven na de afgelopen gebeurtenissen, en wat heeft dit met neurodiversiteit te maken? Als je je niet al wat meer ingelezen bent in de zaken, zul je niet weten dat dit allemaal onderdeel is van een groot (internationaal) patroon. Autistische mensen worden gestigmatiseerd om de rechten van genderdiverse personen af te kunnen pakken, en zo wordt aan allebei schade toegebracht. Het begint allemaal bij een studie gedaan door Lisa Littman.[6] In deze (slecht onderbouwde) studie zegt Dr. Littman dat het toegenomen aantal diagnoses van gender dysforie een paar oorzaken heeft. We gaan ons focussen op één specifieke oorzaak. De paper bestaat uit interviews die gehouden zijn aan ouders met transgender kinderen, die Dr. Littman vond op anti trans fora zoals Mumsnet. Één geïnterviewde ouder had te zeggen dat “...de autistische eigenschappen [van ons kind] er voor zorgen dat die alles voor over zou hebben om bij een groep te horen”. Dit is de basis voor een excuus die TERFen hebben uitgebouwd als wapen: het afnemen van autonomie van autistische kinderen over hun gender, door te doen alsof hun kind naïef en beïnvloedbaar is.

Deze aanvallen raken de kern van het wezen van iedereen die neurodivers en genderdivers is. Onze gehele identiteit wordt gestript, alsof wij onszelf nooit zo goed zouden kennen als een therapeut die ons één keer per maand ziet. Een therapeut die niet eens dezelfde ervaringen heeft met gender of neurodiversiteit, maar vanuit hun cishet-neurotypische perspectief ons de les leest over hoe wij dan wel niet denken, en hoe dat fout is. We ervaren dit namelijk niet alleen in de boeken en studies, we ervaren dit als ons dagelijks leven. Bij de huisarts, bij de psycholoog of psychiater, en zelfs bij de mensen die ons horen te helpen bij de meest innige gender worstelingen; bij het genderteam. Om hier bewijs van te laten zien hoeven we niet verder te kijken dan het NRC artikel waarmee dit stuk begon, er staat een onthullend stukje verborgen in het interview met de behandelaar van het genderteam. “Bovendien moet volgens zorgverleners bekeken worden of iemand een trauma of autisme heeft die het identiteitsgevoel kunnen beïnvloeden”.[1] Dit komt voor mij niet als een verrassing, maar het is zeker een schadelijke gedachtegang dat autistische mensen minder in staat zijn hun gender te bepalen, of dat autisme een schijn van trans zijn zou kunnen veroorzaken.

We zien deze ideeën terug in de behandelingscriteria die vandaag gebruikt worden[7], maar die komen niet uit het luchtledige vallen. De eerste case studies van autistische trans personen komen uit de VS in 1996[8] en Zwitserland in 2005.[9] Vanuit de aanname dat beide factoren een aandoening zijn (toen autisme spectrum stoornis, en geslachtsidentiteitsstoornis), wordt uit de lucht gegrepen dat de een de ander moet veroorzaken. Hier is geen wetenschappelijke basis voor, het is gewoon iets wat in beide studies uit het niets komt. Aangezien autisme moeilijk te ontkennen valt, is de conclusie door beide dat autistische mensen verzinnen dat ze trans zijn. Daarnaast wordt bij de Amerikaanse studie niet eens transitie hulp geboden aan de trans vrouwen waar de case study over gaat. En hoewel de Zwitserse studie dit wel doet bij de trans man daar (en, niet verrassend, hiervan positieve uitkomsten ervaart), gooien de onderzoekers het alsnog op een “ander soort” gender dysforie. Dit allemaal omdat achterwaarts gewerkt wordt vanuit een conclusie; dat autistisch zijn ervoor zorgt dat iemand niet diens gender kan verwoorden of voelen. Dit terwijl modern onderzoek ons zegt dat autistisch en trans zijn juist heel vaak samen voorkomt.[10] En dus dat de kans groot is dat een autistisch persoon die aanklopt bij het gender team ook trans of anders niet cis is.

De richtlijnen van vandaag zijn niet zo star in het ontkennen van het bestaan van de intersectie.[7] Maar ze staan vol met verwijzingen die zeggen dat het moeilijker vast te stellen is, of dat communicatie niet even makkelijk gaat. Vol met implicatie dat het probleem bij de autistische persoon ligt, niet bij de communicatie of zelfs het neurotype van de behandelaar. Als de behandelaar namelijk zelf autistisch (en liever ook genderdivers) is de communicatie ook makkelijker gaan. Dit zeg ik niet zomaar: C.J Crompton heeft aangetoond dat autistische mensen even efficiënt kunnen samenwerken (en communiceren) met andere autistische mensen, als neurotypische mensen met andere neurotypische mensen. Er was alleen een slechtere samenwerking te vinden tussen de groepen die gemixt autistisch en neurotypisch waren.[11] Mijn advies aan de standaarden is dan ook dat er altijd toedracht is naar een autistisch behandelaar, en dat deze ingeschakeld kan worden als er communicatie problemen tussen behandelaar en patiënt optreden, en dat er liever gebruik gemaakt wordt van een autistische behandelaar als de patiënt ook autistisch (blijkt) te zijn.

De zorg kan echter ook radicaal anders, en ik wil even kort praten over hoe dit beter kan. Ik zal hier in een kort artikel niet compleet uit kunnen leggen hoe alles moet, maar ik heb een goede bron die het werk al voor me gedaan heeft; Supporting Transgender Autistic Youth and Adults door Finn V. Gratton[12], zelf een autistisch non binair trans persoon. Mx. Gratton geeft ons een alternatief model, die heeft die gestructureerd en in mooie hoofdstukken als een naslagwerk uitgelegd. De hoofdlessen zijn als volgt; neem de genderdiverse autistische persoon als een heel mens die hun eigen beslissingen kan maken, zelf beschikking moet de hoofdlijn zijn. Vervolgens moet aan de patiënt duidelijk worden gemaakt wat alle behandelingen inhouden, en wat voor risico's en effecten behandeling heeft. Als de patiënt niet compleet in staat is dit begrip op te brengen zal er aan andere communicatie gedacht moeten worden, maar in geen enkel geval is het acceptabel om iemand niet serieus te nemen door hun moeilijkheden in communicatie. Er moet aan realistische verwachtingen worden gebouwd, en gezorgd dat minderheidsstress en acceptatie van de omgeving in acht worden genomen. Ook geeft het boek richtlijnen om te werken aan relaties, aan persoonlijke groei, en connecties met andere mensen. Het geeft voor behandelaren en mensen die zelf genderdivers en autistisch zijn mooie handvatten, maar is ook heel goed in begrip kweken in mensen die geen van beide zijn.

Het is dus tijd om echt aandacht te besteden aan neurodiverse, en vooral autistische, genderdiverse personen en wat wij nodig hebben voor onze zelfbeschikking en zorg. Er is een hoop ruimte om serieus te groeien en ons serieuzer te nemen, en een vereiste om de meest gestigmatiseerde groepen voorop te stellen in het gevecht om onze rechten in de zorg op te eisen. Dit zijn natuurlijk niet alleen de neurodiverse personen, maar ook bijvoorbeeld mensen van kleur, dikke mensen, en mensen met fysieke handicaps. Als we de meest kwetsbaren onder ons niet verdedigen zijn we namelijk nooit klaar met vechten, en het is duidelijk dat, als het aan het Amsterdam UMC ligt, alle verbeteringen incrementeel zullen zijn. Dat kunnen we niet accepteren.

Referenties

[1] M. Sedee, “Transgenderzorg onder vuur: ’Een psycholoog heeft de macht over jouw lichaam te besluiten’,“” NRC, jun 2021. adres: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/06/28/wij-zijn-klaar-met-wachtlijsten-diagnoses-en-machtsmisbruik-luidt-de-kritiek-van-transgenders-a4049078

[2] Statement Trans Zorg Nu! [Online; accessed 29. Jun. 2021], jun 2021. adres: https://transzorgnu.noblogs.org/post/2021/06/09/statement-nederlands

[3] P. Vasterman, “Berichtgeving over gender-ingrepen bij tieners is te weinig kritisch,” NRC, mei 2021. adres: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/05/17/berichtgeving-over-gender-ingreep-bij-tieners-is-te-weinig-kritisch-a4043829

[4] M. Hoogenboom en T. Schoots, “Transjongeren lopen gevaar als debat ongefundeerd gevoerd wordt,“” NRC, mei 2021. adres: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/05/20/transjongeren-lopen-gevaar-als-debat-ongefundeerd-gevoerd-wordt-a4044305

[5] Zichtbaarheid en zorg voor trans mensen – Transgender Netwerk Neder- land, [Online; accessed 22. May 2021], mei 2021. adres: https://www.transgendernetwerk.nl/zichtbaarheid-en-zorg-voor-trans-mensen

[6] L. Littman, “Rapid-onset gender dysphoria in adolescents and young adults: A study of parental reports,“” PloS one, jrg. 13, nr. 8, e0202330, 2018.

[7] Klinische richtlijnen voor comorbide genderdysforie en autisme – VKJP, [Online; accessed 29. Jun. 2021], jun 2021. adres: https://www.vkjp.nl/tijdschrift-artikelen/klinische-richtlijnen-voor-comorbide-genderdysforie-en-autisme

[8] P. G. Williams, A. M. Allard en L. Sears, Case study: “cross-gender pre- occupations with two male children with autism,“” J. Autism Dev. Dis- ord., jrg. 26, nr. 6, p. 635–642, dec 1996, issn: 0162-3257. doi: 10.1007/ BF02172352. eprint: 8986849.

[9] B. Kraemer, A. Delsignore, R. Gundelfinger, U. Schnyder en U. Hepp, “Comorbidity of Asperger syndrome and gender identity disorder,”” Eur. Child Adolesc. Psychiatry, jrg. 14, nr. 5, p. 292–296, aug 2005, issn: 1018- 8827. doi: 10.1007/s00787-005-0469-4. eprint: 15981142.

[10] V. Warrier, D. M. Greenberg, E. Weir, C. Buckingham, P. Smith, M.-C. Lai, C. Allison en S. Baron-Cohen, “Elevated rates of autism, other neurodevelopmental and psychiatric diagnoses, and autistic traits in transgender and gender-diverse individuals,”” Nat. Commun., jrg. 11, nr. 1, p. 3959. Aug 2020, issn: 2041-1723. doi: 10.1038/s41467-020-17794-1. eprint: 32770077.

[11] C. Crompton, “Efficiency and Interaction during Information Transfer bet- ween Autistic and Neurotypical People,“” IMFAR, mei 2019. adres: https://insar.confex.com/insar/2019/webprogram/Paper30110.html

[12] F. V. Gratton, Supporting Transgender Autistic Youth and Adults. Jessica Kingsley Publishers, okt 2019, isbn: 978-1-78592803-1. adres: https://www.goodreads.com/book/show/43612178-supporting-transgender-autistic-youth-and-adults